Page 27 - Diyarbakır Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası Bülteni Sayı 11

uyarınca dağıtılmamış ya da işletmede alıko- ulaşıncaya kadar genel kanuni yedek akçe-
nulmuş kârlar bu hesap grubunda gösterilir. ye ayrılacağı esası düzenlendiği, yıllık kâr ise,
Kar yedekleri kapsamında Muhasebe Sistemi yıllık bilançoya göre belirlenir. Net dönem kârı
Uygulama Genel Tebliği kapsamında, T.D.H. ifadesinin kullanıldığı 509. maddenin gerekçe-
Planında yer alan hesaplar; sinde net dönem kârından kastın bilanço za-
w 540 Yasal yedekler, rarı düşüldükten sonra kalan kâr olduğu ifade
w 541 Statü yedekleri, edilmiş, böylelikle net kâr konusunda tereddüt
w 542 Olağanüstü yedekler, giderilmiş bulunmaktadır.
şeklinde üçlü ayrıma tabi tutulmuştur.
TTK, kanuni yedek akçelerin kaynaklarını ola-
Yasal Yedek Akçe ğan ve olağanüstü olmak üzere ikiye ayırmıştır.
TTK’nın 519. maddesi ile Kanuni yedek akçe Olağan kaynaklar işletmenin faaliyet dönemi
ayrılması hususunda düzenleme yapılan ilgili sonunda elde ettiği yıllık kâr iken, olağan dışı
madde hükmü gereği, kaynaklar ise emisyon primleri ve hisse senedi
“Yıllık kârın yüzde beşi, ödenmiş sermayenin kazançlarıdır.
yüzde 20’sine ulaşıncaya kadar genel kanuni TTK’nın 520/1 maddesi gereği, şirket iktisap et-
yedek akçeye ayrılır.” şeklinde hüküm ihdas tiği kendi payları için iktisap değerlerini karşı-
edilmiştir. layan tutarda yedek akçe ayırır.
Kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış TTK, Yasal Yedek akçeyi, 1.Tertip Yedek Akçe
sermayenin yarısını aşmadığı takdirde, sadece ve 2.Tertip Yedek akçe olmak üzere ikili ayrıma
zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği tabi tutmuştur.
zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya
işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafif- 1.Tertip yedek akçe:
letmeye elverişli önlemler alınması için kulla- Her yıl safi kârın %5 i, 1. Tertip yedek akçe
nılabilir. olarak ayrılır. Safi kâr, dönem kârından varsa
geçmiş yıllara ait zararlar düşülerek bulunur.
İhtiyari Yedek Akçe 1. tertip yedek akçe, ödenmiş sermayenin beş-
Şirketin isteğe bağlı olarak ayırdığı yedek ak- te birini buluncaya kadar ayrılır. Ödenmiş ser-
çeler, TTK’nın 521. Maddesi ile düzenlenmiştir.
Yedek akçeye yıllık kârın yüzde beşinden fazla mayenin beşte birini bulduktan sonra 1. tertip
bir tutarın ayrılacağı ve yedek akçelerin öden- yedek akçe ayrılması bir zorunluluk olmaktan
miş sermayenin yüzde yirmisini aşabileceği çıkar.
hakkında esas sözleşmeye hüküm konabilir. 2. Tertip yedek akçe:
Esas sözleşme ile başka yedek akçe ayrılması Kurumlar vergisi, 1. tertip yedek akçe ve 1.
da öngörülebilir ve bunların özgülenme ama- temettü şirketin dönem kârından ayrıldıktan
cıyla harcanma yolları ve şartları belirlenebilir. sonra ortaklara ve kâra iştirak eden diğer kim-
Çalışanlar ve işçiler lehine yardım akçesi selere dağıtılması kararlaştırılmış olan kısmın
TTK’nın 522. maddesine göre; “esas sözleşme- %10’u 2. tertip yedek akçe olarak ayrılır. 2. ter-
de şirketin; yöneticileri ve çalışanları için yar- tip yedek akçenin ayrılması, kârın dağıtılma-
dım kuruluşları kurulması veya bunların sür- sına bağlıdır. Eğer şirket kârı dağıtmıyorsa, 2.
dürülebilmesi amacıyla veya bu amacı taşıyan tertip yedek akçe ayrılmaz.
kamu tüzel kişilere verilmek üzere yedek akçe İsteğe Bağlı Yedekler:
ayrılabilir.” İsteğe bağlı olarak yönetim kurulunun teklifi ve
Kâr Payı ile yedek akçeler arasındaki ilişki- genel kurul kararı ile ayrılabilecek yedek ak-
nin kurulmasına yönelik olarak düzenlemeler, çedir.
TTK’nın 523. Maddesi ile ile hüküm altına alın- Yedek Akçe Hesaplanmasında vergi etkisinin
mıştır. “Kanuni ve esas sözleşmede öngörülen bulunmadığı, ancak geçmiş dönemlerde ayrı-
isteğe bağlı yedek akçeler ayrılmadıkça pay lan isteğe bağlı yedek akçelerin dağıtılması ha-
sahiplerine dağıtılacak kâr payı belirlenemez.”
linde, G.V.K. 94. Madde kapsamına girdiğinden
Yıllık kârın %5, ödenmiş sermayenin %20’sine tevkifata tabi tutulması gerekir.

DSMMMO BÜLTENİ | Temmuz Ağustos Eylül 2020 • Sayı: 11 25